Paslanmaz Çelikler
Zorlu koşullarda çalışabilen, korozyona dayanıklı çelikler
Paslanmaz çelikleri diğer çeliklerden ayıran temel karakteristik, korozyon direncidir. Bunun yanında bazı paslanmaz çelikler, korozyona karşı dayanıklı olmalarının yanı sıra yüksek sıcaklık direncine de sahiptir.
Paslanmaz çelikler, içerdikleri krom ve diğer alaşım elementleri sayesinde korozif ortamlarda ve zorlu koşullarda kullanılabilir. Bu karakteristik sayesinde kimya tesislerinde, petrol platformlarında ve deniz ortamlarında kullanılırlar. Paslanmaz çelikler dayanıklı karakteristiği sayesinde inşaat sektöründe de kullanılır.
Bazı paslanmaz çelikler içerdiği yüksek düzeyde nikel ve krom elementleri sayesinde “Refrakter Çelikler” olarak adlandırılırlar. Bu çelikler sınırlı bir mekanik özellik kaybıyla yüksek sıcaklıklarda çalışabilir.
Üretim Aralığı
| Uygulama | Profil | Aralık [mm] | Yüzey | Tolerans | |
| Çubuk | Sıcak Haddelenmiş | Yuvarlak | 20-100 | İşlem Görmemiş – Kabuk Soyulmuş | – |
| Soğuk Çekilmiş | Yuvarlak Altıköşe Kare Özel | 2-40 4-65 4-55 | Parlak | EN 10278 h9 h10 h11 | |
| Kabuk Soyulmuş – Sıcak Haddelenmiş | Yuvarlak | 20-80 | Parlak | EN 10278 h9 h10 h11 | |
| Taşlanmış | Yuvarlak | 3-80 | Parlak | EN 10278 h7 h8 h9 h10 h11 | |
| Kangal | Soğuk Çekilmiş | Yuvarlak Altıköşe Kare Özel | 1-22 3-12 4-12 | Parlak Stearatlı Fosfatlı | EN 10278 h9 h10 h11 |
Ferritik Paslanmaz Çelikler
| Kalite | WNr. | Açıklama | |
|---|---|---|---|
X6Cr17 AISI 430 | 1.4016 | İyi korozyon direnci gösteren temel ferritik paslanmaz çelik kalitesidir. Cihazlar, ızgaralar ve otomotiv endüstrisinde yaygın olarak kullanılır. Talaş kaldırarak işlenmesi zor olsada soğuk şekillendirme için uygundur. Kaynaklanırken dikkat edilmesi gereken hususlar unutulmamalıdır. |  |
X6CrMoS17 AISI 430F | 1.4105 | Önceki kalite ile benzerlik gösteriri ancak kükürt ilavesi ile işlenebilirliği arttırılmıştır. Ancak korozyon direnci bu işlemle birlikte azalmıştır. Talaşlı imalar için uygundur ve Amerikan 430F tip kalitenin düşük karbonlu versiyonudur. Düşük manyetik gecikmesi dolayısıyla da tercih edilmektedir. | |
X6CrMo17-1 AISI 434 | 1.4113 | X6Cr17 kalitesine benzemektedir. Molibden ilavesi ile oda sıcaklığında ve daha yüksek sıcaklarda iyi atmosferik korozyon direnci gösterir. | |
Martensitik Paslanmaz Çelikler
| Kalite | WNr. | Açıklama | |
|---|---|---|---|
X12Cr13 AISI 410 | 1.4006 | Temel martensitik paslanmaz kalitesidir. Düşük karbonlu olması bir yandan sertleşebilirliğini ve temperleme sonrası mekanik özelliklerini düşürürken kullanım alanlarını arttırır. Yüksek mekanik özelliklerin gerekmediği uygulamaları için uygundur. Korozyon direnci çok ağır olmayan koşullar için yeterlidir. | |
X12CrS13 AISI 416 | 1.4005 | Önceki yakın çelik kalitesi; kükürt ilavesi talaşlı imalatta işlenebilirliği arttırır ancak korozyon direncini düşürür. İki durumda da ıslah ile birlikte korozyon direnci artar. | |
X20Cr13 AISI 420A | 1.4021 | Yayın olarak kullanılan ıslahlı paslanmaz çelik kalitesidir. Mekanik özellikleri 410 tipine göre ıslahlı koşullarda daha iyidir. | |
X30Cr13 AISI 420B | 1.4028 | Muhtemelen en popüler martensitik paslanmaz çelik kalitesidir. Bir önceki kaliteye göre daha yüksek karbon ihtiva eder. İyi korozyon direnci, iyi temperlenebilirlik ve iyi deformasyon özelliklerini birleştirir. Pompa şaftları, elektrik motor milleri, takımlar ve mutfak gereçlerinde kullanılır. | |
X46Cr13 AISI 420C1 | 1.4034 | Yukarıdaki kaliteye benzer anca daha yüksek karbon içeren çelik kalitesidir. Rulman, yataklama parçaları gibi yüksek sertlik istenen küçük parçalarda kullanılabilir. | |
AISI 430F | 1.4104 | Düşük temperlenebilirlik özelliğine sahip martensitik paslanmaz kalitesi. Kükürt eklentisi ıslahsız özellikte dahi talaşlı imalatta yaygın olarak kullanılan bir kalite olmasını sağlamıştır. Kükürt ilavesi dolayısıyla korozyon direnci sınırlıdır ancak molibden ilavesi sayesinde 416 kalitesine göre daha yüksek korozyon direnci gösterir. | |
| X39CrMo17-1 | 1.4122 | 420C kalitesine benzer ancak molibden ilaveli paslanmaz çelik. Yüksek sıcaklıklarda korozyon direnci arttırılmıştır. | |
X17CrNi16-2 AISI 431 | 1.4057 | Korozyon direncini arttırmak üzere nikel ilave edilmiş martensitik paslanmaz çelik kalitesidir. Düşük karbon içeriğine rağmen ortalama mekanik özellik karakteristiği gösterdiğinden yaygın olarak kullanılır. | |
Östenitik Paslanmaz Çelikler
| Kalite | WNr. | Açıklama | |
|---|---|---|---|
X10CrNi18-8 AISI 302 | 1.4310 | Krom-nikel alaşımlı östenitik paslanmaz çelik. Yüksek karbon miktarı çekme sertleşmesi ile yüksek mukavemet değerlerine ulaşmasını sağlar. Yaylar, antenler ve yüksek dayanımlı parçalar için kullanılır. | |
X8CrNiS18-9 AISI 303PLUS-303 | 1.4305 | Kükürt ilaveli Krom-nikel alaşımlı östenitik paslanmaz çelik. İçindeki kükürt sayesinde talaş kırılganlığı artırılarak işlenme kabiliyeti kazanmakla beraber korozyon dayanımı bir miktar düşürülmüştür. Özel “Plus” işlemi malzeme işlenebilirliğini arttırarak daha iyi yüzey finişi, takım ömrü sağlar. | |
X6CrNiCuS18-9-2 GVR | 1.4570 | 303 kaliteye benzer karakteristiklere sahip ancak bakır ilavesi ile talaşlı imalatta işlenebilirliği arttırlmış ayrıca belirli soğuk şekillendirme yöntemlerine uygun paslanmaz çelik kalitesi | |
X5CrNi18-10 AISI 304 | 1.4301 | Krom-nikel alaşımlı östenitik paslanmaz çelik kategorisinin referans kalitesidir. Yüksek korozyon direnci, soğuk şekillendirilebilirlik ve parlatılabilirlik gösterir. Uyum gösterme kabiliyeti ile yemek takımları, ızgaralar, ev aletlerinde kullanıldığı gibi otomotiv endüstrisinde de sıklıkla kullanılır. | |
X2CrNi18-9 AISI 304L-304PLUS | 1.4307 | AISI 304’e yakın özellikler gösteren ancak sınırlandırılmış karbon içeriği ile tane sınır korozyonuna karşı yüksek direnç gösterir ve kaynaklanabilirliği yüksektir. 304Plus versiyonu ise kükürt ilavesi ile özel işlemlerden geçerek talaşlı imalatta yüksek işlenebilirlik gösterir. | |
AISI 321-321SL | 1.4541 | AISI 304’e yakın özellikler gösteren çelik kalitesidir. Titanyum ilavesi daha kararlı bir iç yapıya sahip olmasını ve tanecik arası korozyon direncinin artmasını sağlar. | |
X6CrNiNb18-10 AISI 347 | 1.4550 | Bir öncekine benzer özellikler gösteren çelik kalitesi.Niobium ile dengelenerek tane arası korozyona direnci arttırılmıştır. | |
X2CrNi19-11 AISI 304ST | 1.4306AI | AISI 304L kalitesine benzer özellikler gösteren kalitedir. Dengeli kimyasal içeriği soğuk şekillendirilebilirlik özelliklerini arttırmak için özel olarak hazırlanmıştır. Kalıplanan tüm parçalarda kullanılabilir (vidalar, pimler vb) | |
X3CrNiCu18-9-4 AISI 304CU | 1.4567 | AISI 304’e bakır ilavesi yapılarak soğuk şekillendirilebilirliği ciddi ölçüde yükseltilmiş çelik kalitesidir. Dolayısıyla bağlantı elemanları ve genel olarak soğuk dövme işlerinde, karmaşık geometrilerde, yüksek şekil değiştirme gerektiren uygulamalarda kullanılmaya uygundur. | |
| X5CrNiMo17-12-2 AISI 316 | 1.4401 | Krom-nikel-molibden alaşımlı östenitik palslanmaz çelik. Bu kombinasyon kloridlerin etkisine dayanımı arttırır. Denizcilik uygulamalarında, kimyasal ve gıda endüstrisinde kullanılan tipik paslanmaz çelik kalitesidir. | |
X2CrNiMo17-12-2 | 1.4404 | AISI 316’ya benzer karateristik özellikler gösteren ancak sınırlandırılmış karbon içeriği ile tanecik arası korozyona daha dirençlidir ve kaynaklanabilirliği iyileştirilmiştir. 316PLus versiyonu kontrollü kükürt eklentisi yapılarak özel bir proses tabi tutulur ve talaşlı imalatta işlenebilirliği daha da arttırılabilir. | |
| X6CrNiMoTi17-12-2 AISI 316TISL-316TI | 1.4571 | AISI 316’ya benzer karakteristik özellikler gösteren çelik kalitesidir. Titanyum ilavesi ile daha kararlı bir iç yapıya sahip olur ve tanecikler arası korozyona karşı direnci artar. | |
| 1.4435 | Bu kalite minimum seviyede molibden ve nikel artışı yapılararak AISI 316’dan türetilmiştir; denizcilik uygulamalarında (genel olarark klorid bulunan ortamlarda) kullanılan ve korozyon direnci en yüksek çelik kalitelerindendir. Tuzla temas eden kritik uygulamalrda ve gıda sektöründe kullanılır | | |
| RODINOX® | Paslanmaz Çeliklerin karakteristikleri üzerinde yapılan kapsamlı çalışmalar ve pazar ihtiyaçları doğrultusunda Rodacciai tarafından üretilen ve patentlenen Rodinox®℗ paslanmaz teli, düşük nikelli östenitik sınıfında 1.4301’e benzer yüksek mukavemet ve korozyon direnci göstermektedir ve birçok uygulamada 1.4301’in yerine geçebilir. Ni, Mn, Cu ve N elementlerinin dengelenmesi ile elde edilen östenitik yapı, diğer paslanmaz elik telleri ile birlikte ev eşyaları, ızgaralar, bisiklet telleri gibi uygulamalarda rahatlıkla kullanılabilir. Yine Rodacciai tarafından üretilen Rodinox Plus çubuklar da yüksek işlenebilirliğe sahiptir. | |
Östenitik-Ferritik (Dublex) Paslanmaz Çelikler
| Kalite | WNr. | Açıklama | |
|---|---|---|---|
| X2CrNiN23-4 AISI 2304 | 1.4362 | Yakın zamanda tasarlanmış dubleks paslanmaz çelik kalitedi. Korozyon dayanımı yüksektir. 304 yerine ve belirli uygulamalarda 316 yerine kullanılabilir. Tipi uygulamalar petro kimya endüstrisi, kağıt endüstrisi, ısı eşanjörleri, petrol ve gaz endüstrisi valfleri olarak sayılabilir. | |
| X3CrNiMoN27-5-2 AISI 329-SS2324 (F52-S32950) | 1.4460 | Yüksek korozyon direnci gösteren ve açık deniz platformları gibi agresif ortamlarda yaygın olarak kullanılan dubleks çelik. Yüksek yüzdeli alaşım elementleri 2205’e göre yüksek nikel ve düşük molibden içerir. Kuzey Avrupa’da yaygın olarak kullanılmaktadır. | |
| X2CrNiMoN22-5-3 AISI 2205-F51 (F51-S31803) | 1.4462 | Özellikle açık deniz platformlarında kullanılan çok yüksek korozyon direncine sahip çift fazlı paslanmaz çelik. SS2324’e göre biraz daha düşük krom ve daha fazla molibden içerir. | |
Isıya Dayanıklı Paslanmaz Çelikler
| Kalite | WNr. | Açıklama | |
|---|---|---|---|
| X8CnNi25-21 AISI 310 | 1.4845 | Yüksek krom ve nikel seviyeleri ile öne çıkan bu paslanmaz çelik yüksek ısılara çok iyi dayanım gösterir. Isıl işlem fırınlarının ısıya açık parçalarında kullanılabilir. | |
| X15CrNiSi25-21 AISI 314 | 1.4841 | Öncekine benzer özelliklerde paslanmaz çelik. Kimyasal kompozisyonunda yapılan küçük farklar sayesinde daha da yüksek ısı direnci sağlayabilir. | |